İstanbul’da su alarmı, umutlar yine Melen’de

İstanbul’a günlük yaklaşık 3 milyon metreküp su veriliyor. İSKİ’nin verilerine göre İstanbul’da yıllık toplam yağış miktarı da baraj doluluk oranı da son 10 yılın en düşük seviyesinde. 2010 yılında İstanbul’daki yağış değeri ortalaması bin 93 mm iken, 2020 yılında 476 mm olarak gerçekleşti. Şu an İstanbul’a su sağlayan barajların yüzde 72.72’si boş.

BAKAN’DAN AÇIKLAMA: PROBLEM BEKLEMİYORUZ

TARIM ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, bugün itibarıyla İstanbul’a su sağlayan barajların doluluk oranı ortalamasının yüzde 27 olduğunu belirterek, hiç yağış olmaması durumunda bile İstanbul’un yaklaşık 3 ay suyunun bulunduğunu açıkladı.

Bakan Pakdemirli, İstanbul’un günlük içme ve kullanma suyu ihtiyacının ortalama 3 milyon 200 bin metreküp olduğunu belirterek, “Bu ihtiyacın önemli bir miktarı Devlet Su İşlerinin (DSİ) daha önce inşa ettiği Ömerli, Alibeyköy, Büyükçekmece ve diğer barajlar ile Yeşilçay ve Melen Sisteminden karşılanıyor. Şu anda hiç su gelmese dahi İstanbul’un yaklaşık 3 aylık ihtiyacını karşılayacak su rezervuarlarda mevcuttur. Ayrıca her yıl olduğu gibi önümüzdeki kış aylarındaki yağışlarla birlikte baraj giriş akımlarındaki artışla birlikte İstanbul’da herhangi bir su problemi yaşanmasını beklemiyoruz” dedi.

BARAJLARDAKİ SON DURUM

Melen ve Yeşilçay regülatörlerinden 2019 yılında 311 milyon 976 bin 301 metreküp su alındı. Bu miktar 2020 yılında 458 milyon 26 bin 593 metreküpe çıktı. İstanbul’a su sağlayan barajların şu an doluluk oranları şöyle:

“Ömerli Barajı yüzde 34.4, Pabuçdere yüzde 1.6,  Sazlıdere yüzde 2.2, Büyükçekmece yüzde 10.5, Alibeyköy Barajı yüzde 4, Terkos Barajı yüzde 19.4, Kazandere Barajı yüzde 0.5, Elmalı Barajı yüzde 1, Darlık Barajı yüzde 25.8, Istrancalar yüzde 0.6.”

MELEN’E YENİ POMPA SİSTEMİ KURULACAK

İSKİ’den yapılan açıklamada İstanbul’da susuzluğa karşı alınacak önlemler sıralandı. Önlemlerin başında; Melen Barajı’nın DSİ tarafından henüz tamamlanarak İBB’ye teslim edilememesi nedeniyle Melen sisteminden daha çok su alabilmek için yeni pompa sistemleri kurulması geliyor. SÖZCÜ’ye yapılan açıklamada önlemler şöyle sıralandı:

“Melen Havzası’ndaki yağış durumuna göre günlük 2 milyon metreküpe kadar alınabiliyor. Melen Nehri’nden 2 farklı pompa sistemi ile alınan su miktarını artırılması hedefleniyor. İnşa edilecek 3. pompa sistemi ile alınabilecek su miktarı daha da artırılarak günlük 2.7 milyon metreküpe ulaştırılacak. Su kaynaklarının yüzde 65’i Anadolu Yakası’nda,  yüzde 35’i ise Avrupa Yakası’nda yer alıyor.  Nüfus ve su tüketimi ise bunun tam tersi oranda. Bu nedenle hali hazırda uygulanmakta olan Anadolu Yakası’ndan Avrupa Yakası’na su aktarımı uygulaması devam ettirilecek.”

“ARALIK AYI BARAJ DOLULUK TAHMİNİMİZ YÜZDE 23”

Devlet Su İşleri (DSİ) İçme Suyu Dairesi eski Başkan Yardımcısı ve Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız, “Geçen sene Kasım ayından Aralık ayına İstanbul barajlarındaki ortalama düşüş yüzde 7 civarında. Yüzde 45 iken 38’e düşmüş. Geçen sene bu dönemde corona virüs yoktu. Yani su kullanımı çok değildi. Corona virüsü sebebiyle bu seneki su kullanımı yüzdesi daha fazla. Bu sene Kasım ayında bu oran yüzde 27.49, daha da düşecek bu, yüzde 25 diyecek olsak Kasım’a, Aralık’ta yüzde 23’ten bile daha aza düşecek. Yani bu durumda bizim Aralık ayı itibariyle yüzde 20’li seviyelerde olmamız mümkün. Geçen sene bu aylardaki kadar yağmur yağsa bile bizim Aralık ayındaki baraj doluluk tahminimiz yüzde 23” ifadelerini kullandı.

“DOLULUK ORANI ARTIŞI ŞUBAT’TA BAŞLAYACAK GİBİ GÖZÜKÜYOR”

Aralık 2019’la Ocak 2020 arasında yüzde 2’lik bir fark olduğuna dikkat çeken Yıldız, “Neden? Çükü o dönemde biraz yağış almış demek. Ocak’la Şubat arası dönemde bir miktar yağış alıyor. Kar yağışı da barajların dolmasında biraz daha etkili oluyor. Otomatikman burada da yüzde 10 artıyor. İstanbul’da barajlarda beklenen doluluk oranı artışı, Şubat’ta başlayacak gibi gözüküyor. Tahminen böyle” şeklinde konuştu.

“ŞUBAT AYINDA ARTIŞ GÖRSEK BİLE YÜZDE 25’E ANCAK ÇIKAR”

İstanbul’un 2021 Şubat ayına yüzde 15’lerde doluluk oranıyla girebileceğini ifade eden Yıldız, “Görünen o. Bundan çıkarak bir tahmin yapacak olursak; geçen senden daha da kötü olduğumuz çıkıyor ortaya. Şubat ayında artış göreceğiz ama yüzde 10 artış görsek bile yüzde 25’e kadar çıkar ancak” açıklamasında bulundu.

“AVRUPA YAKASINDANKİ SU REZERVLERİ, ANCAK BİR AY İDARE EDEBİLECEK DÜZEYDE”

“İstanbul barajları 2021 yılına, doluluk oranları itibariyle, geçen seneki doluluğun yarısı seviyesinde giriyor” diyen Yıldız, “Bunlar ortalama doluluk oranları. Ama Avrupa yakasındaki su rezervleri, Avrupa yakasını sadece ancak bir ay idare edebilecek düzeyde. Bu durum, Asya yakasından Avrupa’ya sürekli bir takviye ihtiyacı doğurur. Bu takviye hem suyun birim maliyetin artırır hem de Asya yakasındaki su teminini bir dönem sonra riske sokar. Şu andaki görünüm, İstanbul’un su rezervlerinin hızla azaldığı ve Melen’den gelecek olan suya daha fazla ihtiyaç duyduğumuz. Melen Barajı en az beş sene sonra İstanbul’un hizmetine girecek. İSKİ, Melen’e bir başka regülatör, su çevirme yapısı yaparak oradan daha fazla su almaya niyetleniyor. Ancak bu durum, eğer kurak periyot önümüzdeki yıl da devam ederse, Melen’den gelecek ilave su da İstanbul’u rahatlatmaz” ifadelerini kullandı.

“BU SORUNUN KISA VADELİ ÇÖZÜMÜ YOK”

2019’da baraj doluluk oranının en çok Mayıs ayında yüzde 66’ya çıktığı bilgisini veren Yıldız, “Eğer bu sene biz yüzde 15 dolulukla girersek Ocak ayına, bu sene maksimum çıkacağımız yer yüzde 45 olur. Bu durum İstanbul’un 2020’den 2021 yılına tümüyle Anadolu yakasından gelen suya bağımlı olarak girdiğini ortaya koyuyor. Bu sorunun kısa vadeli çözümü yok. Bu kriz” dedi.

“MELEN’DEKİ ÇATLAKLAR, İSTANBUL SU PLANI’NI ALTÜST ETTİ”

“İstanbul 2020’den 2021’e özellikle Trakya bölgesinde depoları tamamen boşalmış barajlarla giriyor” ifadelerini kullanan Yıldız, “Melen Barajı’ndan gelecek olan suyun ortadan kalkması, İstanbul’un su planını tamamen değiştirdi. Melen’deki çatlaklar, İstanbul Su Planı’nı altüst etti. Çünkü eğer o çatlaklar olmasaydı geçen sene bitecekti, oradan su birikecekti. Önümüzdeki sene bu risk devam edecek olsa bile Melen’den karşılayacaktık suyu. Eğer Melen’den İstanbul’a su getirilme kararı alınmamış olsaydı, İstanbul bir ay öncesinden itibaren tamamen susuzdu. Orada boru hatlarını yaptık, şimdi biriktirmeden alıyoruz suyu pompalarla basıyoruz. Eğer DSİ, Melen projesini yapmamış olsaydı, İstanbul bir ay öncesinden tam anlamıyla susuzluğa mahkum olacaktı” açıklamasında bulundu.

“İSTANBUL’DA BARAJ SU SEVİYELERİ DOĞAL DEĞİL”

İstanbul Teknik Üniversitesi akademisyeni atmosfer bilimcisi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, “Daha yağış alma ihtimalimiz var. İstanbul’daki barajların durumu, İstanbul’daki yağışı temsil etmiyor. Çünkü çoğu baraja Melen’den, başka yerden su taşınıyor. O yüzden baraj seviyesine bakarak yağışla ilgili bir şey söylemek zor. Doğal değil baraj su seviyeleri İstanbul’da” dedi.

“SU BÜTÇESİNİN DEVREYE GİRMESİ LAZIM”

En büyük problemin, Türkiye’nin kuraklıkla mücadele planının olmaması olduğunu vurgulayan Kadıoğlu, “1 Ekim Su Yılı’nın başında su bütçesinin devreye girmesi lazım. Böyle bir alışkanlık Türkiye’de yok. Bütün büyükşehirlerde bir meteoroloji birimi olması lazım. Bunlar yer altı suyunu, toprak nemini, yağan yağmuru, bir aylık, 6 aylık tahminlerdeki yağacak yağmuru, barajların su seviyesini, kuyuların su seviyesini, hepsini takip etmesi lazım” ifadelerini kullandı.

“SU BİTTİĞİ ZAMAN YAPACAK BİR ŞEY KALMIYOR”

“ESAS KURAKLIK KAR KURAKLIĞIDIR”

Barajlardaki doluluk oranlarının yükselmesi için yağış miktarının yanı sıra; ‘kar mı yağdı, yağmur mu yağdı, ne zaman yağdı, nereye yağdı’ gibi etkenlerin de çok önemli olduğunu dile getiren Kadıoğlu, “Bunlar çok önemli. Buna biz yağış rejimi diyoruz. Bizim için önemli olan kar yağması. En tehlikeli olan 2 tür kuraklık var. Bir; kar kuraklığı.  İki; kış kuraklığı. Yağmurlar yağıp hemen akışa geçtiği için anca kanalizasyona, denizlere gidiyor. Depolayamıyorsunuz yağmurları ama kar öyle değil. Kar yağdığı zaman olduğu yerde duruyor, yavaşça eriyerek toprağa sızıyor, yeraltı sularını besliyor, topraktaki bitkilerin köklerini, faydalı böcekleri vesaireyi de dondan koruyor. Esas rahmet kardır. Esas kuraklık kar kuraklığıdır, bir de kış kuraklığıdır” diye konuştu.