Hamsi tükeniyor mu?

Küresel ısınma ile birlikte bilinçsiz ve aşırı avlanma nedeniyle Türkiye’deki bazı balık türlerinde ciddi bir azalma görülüyor. Özellikle denizlerde avlanan balığın yarısını oluşturan hamsideki durum giderek kritik hale geliyor. ntv.com.tr’ye konuşan uzmanlar, Ukrayna’da yeteri kadar beslenemediği için Türkiye sularına ufak boyutlarda giren hamsinin tezgahlarda yeteri kadar yer bulamadığına ve önümüzdeki dönem için tehlikeli bir durum oluştuğuna dikkat çekiyor. İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Saadet Karakulak, hamside bu sene bir tükenme yaşandığını söylerken, Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Özkaya da, sadece hamsinin değil Türkiye’deki tüm balıkların stoklarında bir azalma olduğunu ifade ediyor.

İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Saadet Karakulak

Tuğba Öztürk/ntv.com.tr

1 Eylül’de başlayan av sezonu ile balıkçılar ağlarını denizlere bırakmayı sürdürüyor. Ancak av yasağının kalkmasından bu yana özellikle hamside bir türlü istenen ucuzluk ve bolluk yakalanamadı.

Deniz suyu sıcaklığının düşmemesi nedeniyle beslenemeyen hamsinin Karadeniz’de küçük boyutlarda avlanması uzmanlara göre durumu ciddi boyutlara taşıyor. Tezgaha çıkan hamsiler küçük olduğu kadar ince yapıya da sahip olunca ‘hamsinin nesli tükeniyor mu‘ sorusu gündeme yerleşti. Uzmanlar ergin boyutlara ulaşmadığı için üreyemeden avlanan hamsi neslinin tükenebileceği uyarılarında bulunuyor.

”HAMSİDE BİR TÜKENME VAR”

İstanbul Üniversite Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Saadet Karakulak, hamside bu sene bir tükenme yaşandığını söyledi.

Aynı tükenmenin 2018’de de yaşandığını söyleyen Karakulak, ”2019’da üretim miktarımız iyiydi ancak şimdi duruma baktığımızda durumun tekrar kötüleştiğini görüyoruz” dedi.

Karakulak, hamsi üretiminin Türkiye için oldukça önemli olduğunu belirterek av miktarının yarısına yakınının hamsiden elde edildiğini söyledi.

Hamsi miktarındaki dikkat çeken azalışı başlıca küresel ısınmaya bağlayan Karakulak, Karadeniz’deki ekosistemin değişmeye başladığını belirterek, ”Hamsi Ukrayna’daki üremesini tamamladıktan sonra iyice beslenerek bizim sularımıza kasım ayı gibi gelir, bizim avcılığımız da kasım ayında başlar ve 15 Nisan’a kadar yoğun bir avcılık gerçekleşirdi. Ancak şimdi durum farklı. Tezgahta hamsi yok, varsa da küçük” açıklamasını yaptı.

”ÜLKEMİZDEKİ BALIK AVCILIĞI İYİYE GİTMİYOR”

Karakulak, ”Hamsi avcılığı artık bir ya da iki ay oluyor. Bu durumda balık avlığının ülkemizde iyi gitmediğini gösteriyor. Zaman ile birlikte avlanan balık miktarı da azaldı” dedi.

İklim değişikliği etkisi ile hamsinin Gürcistan taraflarına kaçtığını söyleyen Karakulak, yabancı basındaki gözlemlerini de açıklayarak, ”Ukrayna ve Rusya basınında hamsi ölümleri olduğunu görüyoruz. Kıyılarına ölü hamsi balıkları vuruyor. Hamsilerin midesine bakıldığında besin olmadığını görüyoruz. Besin yokluğunda olan hamsinin de bizim sularımıza inecek gücü kalmıyor” sözlerini kaydetti.

Av miktarında azalış, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ‘Su Ürünleri İstatistikleri Raporu’nda da görülüyor.

Türkiye’deki 10 yıllık hamsi üretim miktarının yer aldığı raporda, 2002 yılında 373 bin ton hamsinin olduğu, ancak bu sayının 2014 ve 2018 yılında 96 bin ton civarına gerilediği görülüyor.

Raporda 2019 yılındaki hamsi üretim miktarına da 262 bin ton olarak yer veriliyor.

ÜREME ŞANSLARI AZALIYOR

Küresel iklimin yanı sıra aşırı oranda yapılan avcılığın da denizdeki popülasyona zarar verdiğini belirten Karakulak, ”Yasal oranın altında olan balıkların avlandığını görüyoruz. Bu avlanan balıklar bazı kişiler tarafından ülkemizde balık unu ve yağı sanayisine ucuz fiyata satılıyor. Bu balıkların avlanması ise üreme şanslarını oldukça azaltıyor” açıklamasını yaptı.

”DENİZLER ALARM VERİYOR”

Balık avcılığının süresinin azalmasının yanı sıra boyutlarının küçük olması ile denizlerdeki alarmı hissetmeye başladığımızı belirten Karakulak, ”Biz lüferi artık kofana olarak görmüyoruz, Karadeniz’de fokları görmüyoruz, orkinos, kılıç balığı görmüyoruz. Uluslararası bir komisyon olan Akdeniz Balıkçılık Örgütü (GFCM) geçen hafta Akdeniz için uyarı verdi. Bütün ülkelere yönelik yapılan bu uyarıda balık avcılığının çok fazla yapıldığı belirtildi” ifadelerini kullandı.

Küresel iklim değişikliği nedeniyle denizdeki balık türlerinin değiştiğini söyleyen Karakulak, ”Özellikle bu durumdan büyük balıklar etkileniyor. Karadeniz özeline baktığımızda da türlerin değiştiğini görüyoruz” diyerek sözlerine şunları ekledi:

”Artık Karadeniz ve Marmara’da o kadar çok denizanası görülüyor ki, bu da bize ekosisteminin bozulduğuna dair bir alarm veriyor. Marmara Denizi’nde orkinos, kılıç balığı gibi çeşitler oldukça azaldı. Bu balıklar denizanası ile beslenir. Bu balıklarda kaybolunca da denizanaları da oldukça çoğaldı”

KARADENİZ’DE AKDENİZ’İN ÖZELLİKLERİ GÖRÜLÜYOR

Yaşadığımız bu iklim değişikliği nedeniyle balıkçılığın nasıl yapılacağına dair yeni bir çalışma yapılması gerektiğini söyleyen Karakulak, ”Balıkların üreme zamanlarında değişiklikler görülüyor. Ekosistemi izleyerek küresel ısınmaların etkisini gözlemlememiz ve yeni bir plan oluşturmamız gerekiyor” dedi.

Karakulak, ”Küresel iklim değişikliği nedeniyle artık Karadeniz’de de Akdeniz’in iklim özelliklerini görüyoruz. Süveyş Kanalı’ndan giren bir sürü tür Akdeniz’de çoğalıyor. Balon balığı, aslan balığı gibi türler Süveyş Kanalı’na girdi. Bakanlığımızın, balıkçıların sorunu olan balon balığına ilişkin bir çalışma başlattı. Aslan balığı için de bir uygulama yapılmalı” dedi.

‘İSTANBUL’UN EFENDİSİ’ KIRMIZI LİSTEDE

Son olarak Karakulak, ‘İstanbul’un efendisi’nin bile tehlikede olduğunu belirterek, ”Dünya Doğal Kaynakları Koruma Birliğine (IUCN) baktığımızda bir sürü canlının kırmızı listeye girdiğini görüyoruz. Son olarak lüfer balığı da bu listeye girdi” ifadelerine yer verdi.

”SADECE HAMSİ DEĞİL HEPSİ AZALDI”

Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Özkaya da, sadece hamsinin değil Türkiye’deki tüm balıkların stoklarında bir azalma olduğunu söylüyor. Özkaya, ”Avlanan balıklarının boylarının küçük ya da oldukça ince olduğunu görüyoruz” dedi.

Denizdeki balık miktarında bir azalış olduğunu söyleyen Özkaya, ”Tezgahta hamsi yok, varsa da ele avuca gelmez türden. Palamut olunca hamsi hamsi olunca da palamut az oluyordu. Ancak bu sene ikisi de yok. Bunun ne büyük nedeni de küresel iklim değişikliği. Bir düzenleme yapılarak avlanma süresinde bir değişikliğe gidilmeli” açıklmasını yaptı.