Göller çöllere dönüyor: Sebebi iklim değil insan

20 binden fazla su kuşuna ev sahipliği yapan Manisa’daki Marmara Gölü, tarımsal alan sulaması için gölün adeta havuza çevrilmesi nedeniyle kuruyup çöle döndü. Hatalı inşa edilen Gördes Barajı’nın da gölün kuruma nedeni olduğu söyleniyor

Tepeli pelikan ve küçük karabatak gibi nesli tehlikedeki kuş türlerinin de dahil olduğu 20 binden fazla su kuşuna ev sahipliği yapan Manisa’daki Marmara Gölü, kuruyup çöle döndü.

Ana kaynağı Gördes Deresi’nden su ulaşmadığı için tamamen kuruyan Marmara Gölü, uluslararası öneme sahip olmasına rağmen göz göre göre kaybedildi.

Bir zamanlar yılda 300 ton balık avlanan göl, Türkiye’nin taraf olduğu RAMSAR Sözleşmesi (Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme) çerçevesinde korunuyordu. Buna rağmen Marmara Gölü, ana kaynağı Gördes Deresi’nden su ulaşmadığı için kurudu.

“NE İKLİM NE KURAKLIK”

Milliyet gazetesinden Gökhan Karakaş’ın haberine göre Doğa Derneği, kurumanın ilk nedeninin göle akması gereken Gördes Çayı suyunun barajda tutulması olduğunu söyledi. Doğa Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dicle Tuba Kılıç “Marmara Gölü’nü kurutan ne iklim krizi ne de kuraklık. Devlet Su İşleri’nin gölün suyunu güvence altına almadan Gördes Barajı’nı projelendirmiş ve inşa etmiş olması. DSİ’nin ivedilikle Ahmetli Regülatörü’ndeki pompaları çalıştırarak göle su vermesini talep ediyoruz” dedi.

Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici de, Marmara Gölü’nün insan eliyle hoyratça yok edildiğini söyledi. Dr. Kesici, “Gediz Nehri, Gördes Deresi ve Kum Çayı’ndan açılan kanallarla tarımsal amaçlı su deposuna dönüştürüldü. 5 bin hektar alandaki yüzey ve ortalama 3-4 metre su seviyesi su depolamalarıyla gölü havuz yaptı. Gölün kurumasının ilk nedeni tarımsal sulama taleplerinin artması ve bu yüzden gölü besleyen küçük derelerin artan kuruma nedeniyle göle ulaşamaması gölün kışın da beslenememesini sağladı. Gölün çevresindeki gübre, tarım ilacı, evsel ya da sanayi kirliliği biyolojik yıkıma yol açtı” diye konuştu.

50 yıl önce gölden bin ton balık avlandığını belirten Dr. Kesici, “1993’ten itibaren su kayıplarının yanı sıra sazlık alanların gölden uzaklaşmasını defalarca rapor ettik. Balık yavrularının, su kuşlarının büyüme, beslenme alanlarını giderek daralmasının ciddi sorunlara işaret edeceğini defalarca dile getirip çözüm önerdik” dedi.

Dr. Kesici canlanması için gölün doğal döngüsünü sağlayan su akışının sağlanması ve dip çamurunun temizlenmesi gerektiğini söyledi.

TEPELİ PELİKANLAR İÇİN DÜNYA ÇAPINDA ÖNEMLİ

Uluslararası öneme sahip Önemli Kuş Alanı Marmara Gölü, kış aylarında 65 bin su kuşuna ev sahipliği yapıyordu. Küçük balaban, alaca balıkçıl, pasbaş patka, mahmuzlu kızkuşu ve bıyıklı sumrunun ürediği alanda kış aylarında küçük karabatak, tepeli pelikan, büyük ak balıkçıl, angıt, fiyu, elmabaş patka, pasbaş patka, dikkuyruk ve kılıçgaga gibi çok sayıda su kuşu bulunuyor.

Bahri, kara boyunlu batağan, küçük ak balıkçıl, gri balıkçıl, gece balıkçılı, erguvani balıkçıl, kaşıkçı, kuğu, boz kaz, boz ördek, yeşilbaş, çıkrıkçın, elmabaş patka, sakarmeke ve uzunbacak gibi kuş türlerinin yanı sıra nesli tehlike altına girmek üzere olan tepeli pelikanların dünya nüfusunun yüzde 10’u Marmara Gölü’nde kışlıyor.

İki endemik balık türünün yaşadığı gölde balıkçılıkta tamamen bitti. İzmir Büyük Şehir Belediyesi, DSİ’ye başvurmuş ve Gördes Barajı’ndan göle su bırakılarak kurtarılmasını talep etmişti.