Altı milyon konut nerede

EKONOMİ SERVİSİ

Konut fiyatları göçmen akını, yüz yüze eğitim ve pandemi etkisiyle fırladı. TÜİK, kiraların yüzde 11 yükseldiğini açıklasa da Bahçeşehir Üniversitesi’nin araştırmasına göre artış yüzde 50.7 oldu. Son dönemde işini kaybeden birçok kişi elindeki konutu satarak ev sahipliğinden kiracı konumuna geçti. Geçmişte de inşaatların en büyük müşterisi olan üst gelir grubu ise bu süreçte gayrimenkul stokunu büyüttü.

ZENGİN ALDIKÇA DAR GELİRLİ KİRADA KALDI

İnşaat sektörünün en yoğun olduğu ülkelerden biri olan Türkiye’de konut sıkıntısı yaşanıyor. Son 1 yılda yaklaşık 6 milyon konutun yapımına izin verilirken, orta ve dar gelirli vatandaş bütçesine göre ‘ev’lenemiyor. Artan fiyatlar karşısında dumura uğrayan hanehalkı, son dönemlerde kiraya bile çıkamıyor. Yaşanan ekonomik sorunlara pandemi de eklenince düşük gelirli vatandaşlar bile mal sahibiyken kiracı konumuna düştü. Üst gelir grubu ise gayrimenkul zengini oldu.

İnşaat sektöründe fiyat artışlarından dolayı eylemler gündemdeyken, ev sahibi olmak isteyenlerin her geçen gün beli biraz daha büküldü. Stokta yaklaşık 6 milyon konut olmasına rağmen, ne bütçeye göre ev satılabildi ne de kiralık sorunu ortadan kalktı. Son bir yılda 6 milyon 57 bin yapıya izin verildi. Buna rağmen ne dar gelirliye ne de kiracıya ev bulunabildi. Pandemi ülke ekonomilerinden ziyade vatandaşın da ekonomik olarak belini büktü. Birçok kişi işi kaybedince elindeki konutu satarak ev sahipliğinden kiracı konumuna geçti. Üst gelir grubu fırsattan faydalanıp gayrimenkul stoğu yapmaya başladı. Konut stoğu fazla olmasına rağmen kiralık daire fiyatlarında ciddi artışlar yaşandı. Birçok kentte fiyat artışları yüzde 50’yi aştı. Yüksek artışlardan sezonu açan öğrenciler bile zor bir döneme adım attı.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM), sahibinden verileriyle hazırladığı “sahibindex Konut Piyasası Görünümü” raporuna göre Türkiye genelinde satış fiyatları Ağustos’ta yüzde 39 arttı, İstanbul’da yıllık kira artışı yüzde 50’yi geçti. Türkiye genelinde satış fiyatlarındaki artış sürdü. Temmuz’da yüzde 37,9 olan ilan fiyatındaki yıllık artış oranı Ağustos’ta yüzde 38,9 oldu. Rapora göre Ağustos’ta İstanbul’da kira fiyatlarındaki yıllık artış oranı bir önceki aya göre yüzde 8,4’lük artışla yüzde 50,7’ye çıktı. İstanbul’daki konut talebinde görülen artış diğer illere göre ise daha belirgin. Satılan konut sayısı bir önceki aya göre İstanbul’da yüzde 28,9; Ankara’da yüzde 22,6; İzmir’de yüzde 23,1 artış gösterdi. Satılık ilan sayısı İstanbul’da yüzde 3,8; Ankara’da yüzde 3,8, İzmir’de ise yüzde 3,5 oranında arttı. Öte yandan CHP İzmir Milletvekili Özcan Purçu, metropol kentlerdeki yüksek kira artışlarının nedenlerinin araştırılması için TBMM’de araştırma komisyonu kurulmasını talep etti. Vatandaşlar elverişli konut hakkına erişemiyor diyen Purçu, yüksek fiyatlardan dolayı yaklaşık 100 bin ailenin konut bulamadığını vurguladı.

Purçu, salgın öncesinde 400 bin TL civarındaki satılık dairelerin fiyatının 750 bin TL’ye kadar çıktığını aktardı. Salgın sonrasında birçok kentte, kiralara fahiş zamlar yapıldığını ifade eden Purçu “Asgari ücretin yüzde 20 fazlası ve yüzde 20 altında ücret alan işçilerin sayısı 9.7 milyondur. Tüm ücretli çalışanların yüzde 64’ü ise (12.5 milyon işçi) asgari ücretin altı ile asgari ücretin bir buçuk katı arasında bir ücret elde etmektedir. Ek olarak, Covid-19 salgınıyla birlikte ücretlerde önemli kayıplar yaşanmış ve asgari ücret altında gelir elde edenlerin sayısı artmıştır. Bu şartlarda vatandaşların geneli için yaşanabilir kiralık bir daire bulmak neredeyse imkansız hale gelmiştir” dedi. Konut hakkı insan hakkıdır ifadesini kullanan Purçu, BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve Anayasa’nın “Konut hakkı” başlıklı 57. Maddesine atıfta bulunarak Meclise önerge sundu.

TÜİK’E GÖRE YILLIK ARTIŞ YÜZDE 11

BETAM’ın raporuna göre Türkiye genelinde satış fiyatları Ağustos’ta yüzde 39 arttı, İstanbul’da yıllık kira artışı yüzde 50’yi aştı. Türkiye genelinde satış fiyatlarındaki artış sürdü. Temmuz’da yüzde 37,9 olan ilan fiyatındaki yıllık artış oranı Ağustos’ta yüzde 38,9 oldu. Ancak Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı temmuzdaki yıllık kira artışının yüzde 11’de kalması dikkat çekti. TÜİK’e göre, Türkiye genelinde ortalama kira fiyatları 2021 Temmuz’da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11 artarak bin 192 TL’ye yükseldi. Yani temmuz ayı enflasyonu yıllık yüzde 18,95 iken aynı dönemde konut kiralarındaki yıllık artış TÜFE’nin çok altında kalmış oldu.